Czym jest waloryzacja?
Fundamentalnym celem waloryzacji jest przywrócenie świadczeniu pieniężnemu takiej samej wartości ekonomicznej, jaką miało ono w chwili powstania. W związku z powyższym, w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza ujawnionej po powstaniu zobowiązania, możliwa jest zmiana wysokości pierwotnie ustalonego świadczenia w celu urealnienia jego kwoty.
Waloryzacja w sprawach frankowych
Waloryzacja odnosi się wyłącznie do zobowiązań pieniężnych. W związku z czym tematyka ta nieodzownie pojawiła się podczas rozpoznawania przez sądy tzw. „spraw frankowych”. Omawianą problematyką zajął się również Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który z uwagi na wielość postępowań związanych z kredytami frankowymi stale odpowiada na pytania sądów krajowych i tym samym rozwiewa wiele wątpliwości kredytobiorców. Obecnie można powiedzieć, że orzecznictwo TSUE w sprawach frankowych jest jednolite, ponieważ w zdecydowanej większości opowiada się ono za konsumentami.
W sporze dot. zasadności waloryzacji przy kredytach frankowych banki powołują się na treść art. 3581 § 3 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:
„W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.”
Kredytobiorcy jednak stanowczo stoją na stanowisku, że w razie unieważnienia przez sąd umowy kredytu z uwagi na znajdujące się w niej klauzule niedozwolone, banki nie mogą skutecznie powoływać się na zasady współżycia społecznego, podczas gdy to one swoim bezprawnym działaniem doprowadziły do powstania nieważnego stosunku prawnego. W ocenie konsumentów waloryzacja stanowiłaby wynagrodzenie dla banku za wprowadzenie do umowy kredytu abuzywnych postanowień.
Stanowisko TSUE
W czerwcu 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości kolejny raz opowiedział się za kredytobiorcami i wyrokiem wydanym w sprawie C-520/21 TSUE wprost wskazał, że bankom nie przysługuje żadna dodatkowa rekompensata świadczenia. W ocenie Trybunału, po stwierdzeniu nieważności umowy kredytu banki mają prawo jedynie do zwrotu kapitału wypłaconego konsumentowi z tytułu wykonania umowy. Wobec powyższego, banki nie mogą dochodzić od kredytobiorców jakichkolwiek dodatkowych roszczeń, które przekraczają udostępniony im kapitał.
Ten oczywiście niekorzystny dla banków wyrok został jednak przez instytucje finansowe zinterpretowany w dość specyficzny sposób przez co nie zakończył dyskusji na temat żądania przez nie waloryzacji kredytu frankowego. Banki wskazywały bowiem, że skoro w orzeczeniu TSUE jest mowa o „rekompensacie” to Trybunał w żaden sposób nie wyłączył ich prawa do domagania się od kredytobiorców waloryzacji kapitału.
Koniec z waloryzacją w sprawach frankowych
Taki sposób rozumowania banków został jednak zweryfikowany przez TSUE w grudniu 2023 roku. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej odpowiadając na pytanie sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie wydał postanowienie, w którym powołując się na wydany w czerwcu wyrok, wprost wskazał, że po uznaniu umowy kredytu za nieważną, banki nie mają prawa domagać się od konsumentów zwrotu innych kwot niż wypłacona kwota kapitału kredytu. Wobec powyższego, na kredytobiorcach nie ciąży prawny obowiązek zapłaty bankowi jakichkolwiek dodatkowych kwot związanych z waloryzacją kapitału kredytu. Wskazane postanowienie nie pozostawia już cienia wątpliwości i pola do swobodnej interpretacji wyroku, a kontrowersje wokół waloryzacji jednoznacznie zakończono. Jest to więc kolejne, prokonsumenckie orzeczenie TSUE, dzięki któremu frankowicze nie muszą obawiać się o jakiekolwiek dodatkowe koszty. Jednoznacznie stwierdzono, że bankom nie przysługują żadne dodatkowe roszczenia poza zwrotem kapitału wpłaconego na poczet wykonania umowy kredytu oraz odsetkami za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty.
Waloryzacja wedle stanowiska Sądu Najwyższego.
Przypomnijmy, że w dniu 25 kwietnia 2024 roku, Izba Cywilna Sądu Najwyższego podjęła uchwałę w sprawach frankowych. Uchwała ujednolica dotychczasowe orzecznictwo. Potwierdza również linię orzeczniczą. Zdaniem Sądu Najwyższego wynagrodzenie za bezumowne korzystnie z kapitału, a także waloryzacja nie należy się bankowi.
Podtrzymanie dotychczasowego stanowiska zwiększa szanse na pozytywne zakończenie sporu z bankiem. Tym samym nie przewidujemy zmian orzeczniczych na niekorzyść konsumentów.
