Odszkodowanie z tytułu śmierci Marynarza – co musisz wiedzieć?
Odszkodowanie z tytułu śmierci Marynarza jest jednym z podstawowych uprawnień zagwarantowanych na podstawie przepisów międzynarodowych. Na poziomie międzynarodowym ustalono, iż rodzina marynarza (lub wskazana przez Marynarza osoba najbliższa), uprawniona jest do otrzymania odszkodowania kontraktowego.
Armator musi posiadać zabezpieczenie finansowe na wypadek śmierci lub długotrwałej niezdolności do pracy marynarza wskutek wypadku przy pracy, choroby lub zagrożenia zawodowego. Armatorzy zawierają zatem stosowne ubezpieczenie od ryzyk wynikających z prowadzonych przez nich działalności.
Z drugiej strony, prawo do odszkodowania jak i sam fakt wypłaty odszkodowania – świadczenia pieniężnego, to jedno z fundamentalnych gwarancji bezpieczeństwa dla rodziny Marynarza.
Odszkodowanie z tytułu utraty życia – śmierć marynarza w trakcie zatrudnienia na pokładzie statku
Przypomnijmy, że prawo do odszkodowania jest zagwarantowane na poziomie międzynarodowym. Dzięki regulacjom Konwencji MLC z 2006 roku (Konwencja o Pracy na Morzu) Marynarze są uprawnieni do otrzymania stosownych świadczeń odszkodowawczych.
Armator / Pracodawca będzie co do zasady odpowiedzialny za każdy zgon (śmierć) jaka może mieć miejsce w okresie zatrudnienia marynarza, w czasie jego służby na pokładzie statku.
Tym samym świadczenie odszkodowawcze dla rodziny zmarłego marynarza, musi być zagwarantowane na gruncie zawieranego przez Marynarza kontraktu marynarskiego (Seafarers Employment Agreement).
Wspomniana wcześniej Konwencja MLC określa, że Armator musi posiadać zabezpieczenie finansowe, tak aby zapewnić między innymi wypłatę odszkodowania w przypadku śmierci Marynarza. Ta sama Konwencja MLC nie określa natomiast kwoty należnej beneficjentom. Może to określać prawo krajowe lub najczęściej w praktyce kontrakt zawarty przez Marynarza.
Kwota odszkodowania jaką otrzyma rodzina Marynarza nie zawsze jest taka sama. U każdego Armatora/Pracodawcy wartości te mogą być różne. Waluta w jakiej wypłacane jest świadczenie odszkodowawcze również jest różna. Najczęściej kwoty wypłacane są w dolarach amerykańskich (USD) a czasem w euro (EUR).
Brak wypłaty świadczeń odszkodowawczych
Wypłata odszkodowania z tytułu śmierci na pokładzie statku winno co do zasady być wypłacane niezwłocznie. Bardzo często jednak Armator/Pracodawca uzależnia wypłatę świadczeń od przeprowadzenia postępowań wewnętrznych czy też prowadzonych postępowań w danym państwie. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy istnieją wątpliwości co do okoliczności zgonu marynarza.
Szczególnie istotne jest zwrócenie uwagi na fakt, że w niektórych przypadkach Armator lub Ubezpieczyciel nie wypłaci świadczeń. Taka sytuacja może mieć miejsce przede wszystkim, gdy Marynarz odebrał sobie życie lub gdy do zgonu doszło na skutek niewłaściwego zachowania marynarza.
Co w przypadku, gdy Marynarz zaginie na skutek wypadku lub w związku z niebezpieczeństwem morskim (marine peril)?
Zasady pozostają analogiczne. Jeżeli Marynarz zaginie na morzu w czasie zatrudnienia u Armatora (włączając w to zaginiecie wskutek wypadku lub w związku z niebezpieczeństwami morskimi albo innymi, o podobnym charakterze) to wskazany przez niego Beneficjent otrzyma stosowne odszkodowanie.
Czasami może dojść do sytuacji, w której Marynarz nie wyznaczy Beneficjenta. W takim przypadku suma odszkodowania powinna zostać wypłacona odpowiedniej osobie fizycznej lub prawnej upoważnionej z mocy prawa lub na innej podstawie do zarządzania spadkiem marynarza. W praktyce najczęściej będzie to osoba z kręgu spadkobierców bądź wskazana osoba najbliższa.
Co więcej, warto pamiętać również, że Armatorzy zobowiązani są do pokrycia kosztów pochówku w przypadku śmierci następującej na pokładzie lub na lądzie w okresie zatrudnienia.
Armator ponosi zatem odpowiedzialność za „koszty pochówku”. W ramach Konwencji MLC nie ma standardowej ww. definicji, dlatego istnieje możliwość różnych interpretacji.
Jak kształtuje się odpowiedzialność deliktowa Armatora – Pracodawcy?
Klienci Kancelarii kierują wątpliwości i zadają pytania, czy do śmierci Marynarza może dojść na skutek zaniedbań armatora lub pracodawcy? Na tak postawione pytanie można odpowiedzieć twierdząco. Tak. Otóż taka sytuacja może mieć miejsce.
W takim przypadku ciężar sprawy zdecydowanie przybiera innego charakteru. Spór z Armatorem lub Pracodawcą może przybrać sporu o charakterze deliktowym, a więc takiego sporu, gdzie odpowiedzialność wynika z czynu niedozwolonego. Czyli co do zasady takiego działania lub zaniechania Armatora, które doprowadziło lub przyczyniło się do zgonu marynarza.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że odpowiedzialność deliktowa może przybierać różny charakter. Co więcej, zasada odpowiedzialności deliktowej nie zawsze może być rozpatrywana tylko przez pryzmat polskich regulacji prawnych i polskiego ustawodawstwa. Dzieje się tak, ponieważ możliwe jest wystąpienie nachodzenia na siebie różnych systemów prawnych np. właściwych przez wzgląd na siedzibę armatora / pracodawcy czy regulacji zawartych w marynarskiej umowie o pracę. Powyższe wyróżnienie ma na celu zobrazowanie spektrum problematyki.
Złożoność tej tematyki jest zatem bardzo znaczna i ma ogromne przełożenie dla skuteczności dochodzenia roszczeń. Istnieje bowiem ogromna różnorodność rozwiązań́ panujących nie tylko w zakresie zasad odpowiedzialności deliktowej, ale w ogóle kształtu i zakresu całego reżimu tej odpowiedzialności. Niekiedy delikty mogą mieć różne formy i rodzaje.
Rozpatrując odpowiedzialność deliktową na gruncie polskiego systemu prawnego, zasadniczo warunkiem do jej powstania jest spełnienie 3 przesłanek:
- powstanie szkody,
- zaistnieje zawinionego zdarzenia – niedopełnienie obowiązków, celowe działanie,
- istnienie związku przyczynowo-skutkowego – szkoda jaka powstaje musi wynikać z bezprawnego zachowania się sprawcy.
Czy Marynarz powinien zadbać o odpowiednie wsparcie prawne?
Bezsprzecznie Armator Pracodawca musi podjąć odpowiednie środki w celu zabezpieczenia Marynarza na statku w przypadku jego choroby, możliwych obrażeń czy jego śmierci. Zaznaczyć trzeba, że problematyka śmierci na pokładzie statku jest szeroka. Niekiedy Armator / Pracodawca może wyłączyć swoją odpowiedzialność co utrudnia dochodzenie roszczeń.
Uwagę należy zwrócić również na fakt, że kontrakty zawierane przez marynarzy mogą odwoływać się do różnych systemów prawnych i różnie definiować właściwość prawa co również przekłada się na skuteczność działań.
Rodzinie nie zawsze są przekazywane wszystkie informacje na temat zdarzenia (najczęściej wypadku) które doprowadziło do tragedii. Nieodzownym elementem w takiej sytuacji jest uzyskanie odpowiedniego wsparcia prawnego, zarówno w kontaktach z Armatorem/Pracodawcą jak i w kontaktach z Ubezpieczycielem. W niektórych przypadkach konieczne może się okazać nawiązanie kontaktu z organami prowadzącymi postępowanie w danym kraju.
Jak wygląda dochodzenie roszczeń przez marynarzy i ich rodziny w praktyce?
Co stanowi o skuteczności działań? Przede wszystkim uzyskanie profesjonalnego wsparcia prawnego zarówno w zakresie analizy przysługujących roszczeń oraz w zakresie analizy zawartego kontraktu i warunków ubezpieczenia.
Pomimo dość jasnych i precyzyjnych regulacji w kwestii wypłaty świadczeń nie można zapominać o wielopodmiotowości w branży morskiej. Na wypadek tragicznego zdarzenia rodzina lub bliscy marynarza pozostają sami i muszą zmierzyć się z kontaktem z kilkoma podmiotami z zagranicy, podejmujących różnorakie działania i czynności. Pamiętajmy, iż świadczenie odszkodowawcze bardzo często wypłacane jest bezpośrednio przez Ubezpieczyciela Armatora tj. Club P & I.
Tym samym marynarzom i ich rodzinom potrzebne jest wsparcie i reprezentacja przez profesjonalnego pełnomocnika, który w porozumieniu z klientami zarekomenduje dobór stosownych działań prawnych.
W minionym roku Kancelarii udało się sfinalizować kilka spraw związanych z wypłatą świadczeń odszkodowawczych dla rodziny z tytułu śmierci marynarza. W świetle obowiązujących regulacji międzynarodowych nie podstaw ku temu, aby wypłata odszkodowania była wstrzymywana.
***
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania dokładnych informacji o przysługujących roszczeniach w danej sprawie, rekomendujemy bezpośredni kontakt z Kancelarią połączony z przekazaniem kompletu dokumentów.
Kancelaria Radców Prawnych Pawłuszyński Piątkowski Wolski Zelent z siedzibą w Gdańsku udziela pomocy prawnej i reprezentuje marynarzy oraz ich rodziny w sporach z armatorami, pracodawcami zagranicznymi oraz ubezpieczycielami.
